Terwijl ik dit schrijf is, waart een angstwekkende pandemie rond. Niet alleen maakt het fysieke slachtoffers maar ook leidt het tot psychisch leed: angst, woede (frustratie, polarisatie), verdriet om verlies en eenzaamheid. Sommigen spreken onwetend over ‘de grootste crisis in 75 jaar’.
Toch is er al eerder een pandemie geweest en daarmee bedoel ik niet de ziekten van de afgelopen 25 eeuwen die in het boek van William McNeill zijn beschreven. Nee, deze blog gaat over spelvormen en spelmechanismen. Als u spelvormen over een pandemie ongepast vindt, kunt u nu twee dingen doen: stoppen met lezen of kijken wat er te leren valt.
Leven en dood in een spel?
Want leven en dood zijn allang in spelen en games vervat. En ook overheidsinstanties berekenen soms koelbloedig hoeveel een mensenleven mag kosten. In Zweden schijnt een mensenleven berekend te zijn op € 2,4 miljoen euro. Kortom, als een nieuw medicijn hogere kosten met zich meebrengt dan de gezonde levensjaren dat dit medicijn oplevert, wordt dit niet vergoed.
Het blijft morbide om levens aan middelen te koppelen maar terwijl ik dit schrijf worden deze afwegingen natuurlijk wel gemaakt. En daar waar de middelen schaars zijn, moet je spreken van economie of management. In dit geval zijn de belangen levensgroot. En dus valt hier een spannend morbide spel over te maken. Iets dat al twee keer gebeurd is.
Pandemic
In het bordspel Pandemic moeten de spelers een pandemie bestrijden. Een van de unieke elementen is dat het een coöperatief spel is. Spelers bestrijden elkaar niet zoals bij Catan, Ganzenbord of Pesten, maar ze moeten het spel verslaan door samen te werken in verschillende rollen zoals arts, onderzoeker of bouwopzichter.
Leerzaam voor spelvormen in het onderwijs is dus dat als je leerlingen elk een complementaire rol geeft, dit de samenwerking bevordert. Dat is niet nieuw bij een groepsopdracht maar voor een spelvorm is dat vrij uniek.
Pandemic kent ook een soort geheugen voor een verhaallijn (story line). In opeenvolgende gebeurtenissen kunnen er zaken gebeuren die blijvende gevolgen hebben. Zo kan een van rollen (spelers) gewond raken en heeft daar bij volgende gebeurtenissen last van. Zoiets is ook te herkennen in de Dungeon & Dragons rollenspelen maar Pandemic maakt het eenvoudiger.
In NRC stond deze week een recensie over het spel tijdens de coronacrisis.
Plague Inc.
In een andere game speel je als speler het virus (of worm of…) zelf! Dat heet Plague, Inc. Doel is om de hele wereldbevolking ziek te maken en te laten sterven. Dat klinkt heel morbide en misschien zelfs sadistisch maar het is eigenlijk niets anders dan een management game, eenvoudig en doeltreffend vormgegeven maar wel met de oplopende hartslag op de achtergrond die de oplopende spanning uitstekend weergeeft.
Het spel geeft ook inzichten want het is alleen mogelijk om de hele mensheid te infecteren als de ziekte zich kan verspreiden en nog niet als gevaarlijk wordt gezien. Een ziekte die haar ‘gasten’ doodt, kan zich moeilijker verspreiden. Een ziekte die het goed doet in droge warme gebieden, zal Groenland waarschijnlijk niet bereiken zodra de grenzen worden gesloten.
Daarom is het mogelijk om mutaties te kiezen. Eerst een focus op verspreiden en dan een focus op het falen van organen. Hiermee zijn we ook bij het leerelement gekomen. De game Plague, Inc heeft het voor elkaar gekregen op een heel eenvoudige wijze een spannend en leerzaam spel te maken.
Conclusies
Wat we kunnen leren over spelvormen van Plague, Inc en van Pandemic is dat een spel over een zaak van leven of dood niet fout of stom is maar juist extra spannend. Het verhoogt de inzet om te willen winnen. Zo kan een eenvoudig vormgegeven spel als Plague, Inc toch interessant blijken te zijn.
Ook leerzaam is het coöperatieve element met verschillende rollen voor verschillende speler dat bij Pandemic wordt gebruikt. En dat een spel in kort mini-spellen per gebeurtenis kan worden opgedeeld waarbij keuzes effect kunnen blijven hebben op volgende gebeurtenissen.
Plague, Inc geeft vervolgens weer eens aan dat een spelvorm een uitstekende manier kan zijn om – onbewust – iets concreets te leren.
Heeft u na dit lezen nog steeds een vieze smaak in de mond van het idee dat spel en pandemie samen kunnen gaan? Vergeet dan niet dat ook wetenschap, overheid en bedrijven simulatiespelen inzetten om hun modellen te testen over wat er kan gebeuren als ze bepaalde keuzes maken. Ik krijg zelfs de indruk bij deze coronacrisis dat hier te weinig gebruik van gemaakt is en groepsgedrag beter voorspelbaar had kunnen zijn. Gewoon door speltheorie meer in te zetten.
Vriendschap verliezen bij verhuizing biedt een mooi aanknopingspunt voor een originele game maar in ‘Gardens’ is het alleen maar samen simpele puzzels oplossen.
Interesse opwekken met een thema is goed. Maar maak je het verhaal niet waar en maak je het je spelers te moeilijk dan ben je ze kwijt.